Gıdaların son kullanma tarihi (SKT) bir gıda ürününün sağlıklı şekilde tüketilebileceği son tarihi ifade eder. Bu tarih üretici firmalar tarafından gıdanın kimyasal ve mikrobiyolojik analizleri sonucunda belirlenir. Ürünün tazeliğini ve güvenliğini korumak için saklama koşulları, ambalaj türü ve duyusal değerlendirmeler gibi birçok faktör göz önünde bulundurulur.
SKT, gıdanın güvenli bir şekilde tüketilebileceği son günü belirtir. Bu tarih geçtikten sonra yapılacak tüketim belirli sağlık risklerini beraberinde getirebilir. Ancak her gıda için bu durum geçerli değildir; bazı gıdalar belirtilen tarihten sonra da güvenle tüketilebilir.
Son Kullanma Tarihi Nasıl Belirlenir?
Üreticiler gıdaların bozulma sürecini ve patojenik mikroorganizmaların aktivitesini izlemek için çeşitli testler yapar. Gıdanın depolanma koşulları ürünün raf ömrünü doğrudan etkileyen önemli bir faktördür. Sıcaklık, nem ve ışık gibi etmenler ürünün ne kadar süre taze kalabileceğini belirler.
Ambalajlama Yöntemi Son Tüketim Tarihini Etkileyen Önemli Bir Faktör
Ambalajlama yöntemleri, özellikle vakumlu ambalaj, gazla paketleme ve hava geçirmez kaplar gıdanın ömrünü uzatabilir. Örneğin, modifiye atmosfer paketleme ürün içindeki karbondioksit, nitrojen ve oksijen oranlarını değiştirerek gıdanın daha uzun süre taze kalmasını sağlar.
Ani pastörizasyon gibi bazı özel işlemler özellikle sıvı gıdaların raf ömrünü uzatır. Bu işlemde gıda kısa sürede yüksek sıcaklığa çıkarılıp hızla soğutularak mikroorganizmaların etkisiz hale getirilmesi amaçlanır.
SKT Belirlenirken Duygusal Değerlendirmeler de Dikkate Alınır
Uzmanlar gıdaların tat, koku, doku ve görünümünü periyodik olarak kontrol ederler ve bu duygusal değerlendirmeler ürünlerin son kullanma tarihi belirlenirken dikkate alınır.
Ayrıca son kullanma tarihi ile tavsiye edilen tüketim tarihi (TETT) arasında önemli bir fark vardır. SKT, gıdanın bozulmaya başladığı tarihi temsil ederken, TETT, uygun koşullarda saklandığında gıdanın tüketilebileceği son tarihi ifade eder. TETT geçtikten sonra da gıda uygun görülürse tüketilebilir.
Son Kullanma Tarihi Geçmiş Gıdalar Tüketilebilir mi?
Son kullanma tarihleri gıda güvenliği konusunda farkındalık yaratırken, aynı zamanda gıda israfını azaltmayı hedefler. Ancak çoğu zaman gıdaların son kullanma tarihleri geçmiş olsa bile bozulma belirtisi göstermedikleri sürece güvenle tüketilebilirler.
Unutulmamalıdır ki son kullanma tarihleri gıdaların ne kadar süre kaliteli kalacağını gösterir ve en iyi değerlendirme duyularımızla yapılır. Böylece gereksiz yere israfın önüne geçebiliriz ve sürdürülebilir bir tüketim sağlayabiliriz.
Kaynak: Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü , Real Simple